Ben je ongesteld ofzo?

De eerste dag van de cyclus start wanneer de menstruatie plaatsvindt. De folliculaire fase is de fase voor de ovulatie (ongeveer halverwege je cyclus) en de luteale fase start na de ovulatie. We noemen hier expres geen dagen bij, omdat dit voor iedere vrouw anders is. In elke fase van de cyclus voeren andere hormonen de boventoon. Deze hebben invloed op creativiteit, energie-niveau, gemoedstoestand en eigenlijk op alles in het lichaam. Dit is de reden dat het goed is om jouw cyclus te begrijpen, zeker wanneer je de vrijheid hebt om zelf je dagen in te delen. 

Folliculaire fase

De folliculaire fase is voor de meesten de eerste helft van de cyclus, die start met de menstruatie en eindigt wanneer de ovulatie plaatsvindt. Vandaar dat we deze fase opdelen in twee fases: de menstruatiefase en de pre-ovulatie fase.

Menstruatie fase (winter)

Werkgerelateerd zou je in deze fase minder intensieve werkzaamheden op kunnen pakken, zoals administratieve taken en doelen stellen voor jezelf die je in de komende weken kan behalen ( zoals goede voornemens in januari). Naarmate je verder bent in de menstruatie zal het hormoon oestrogeen weer meer aanwezig zijn en kan je meer energie voelen om zaken weer op te pakken. 

Tijdens de menstruatie werkt de baarmoeder de onbevruchte eicel en het baarmoederslijmvlies voor de innesteling van de eventuele bevruchte eicel naar buiten. Alle voorbereidingen voor een mogelijke zwangerschap worden door het lichaam afgestoten. Dit is de reden dat je bloedt tijdens je menstruatie.

Naast de menstruatie krampen kan je je door de hormoonspiegel futloos en prikkelbaar voelen. Een hoog oestrogeengehalte zorgt ervoor dat je optimistisch, creatief en vol energie bent. Net voor en tijdens de eerste dagen van de menstruatie is er een lage hoeveelheid van dit hormoon te vinden in het lichaam. Naarmate de menstruatie vordert, neemt de hoeveelheid van het hormoon oestrogeen weer toe. Daardoor voelen de meesten zich in de laatste dagen van de menstruatie weer wat beter.²

Er zijn twee onderzoeken gepubliceerd in oktober 2023 waar gekeken werd naar de invloed van hormonale schommelingen op de hersenen. De uitkomst hiervan zal voor velen van ons niet als een verrassing komen. De Washington Post³ schreef dat in beide onderzoeken naar voren komt dat de dikte van bepaalde gebieden in de hersenen synchroon verandert met de schommeling van de hormonen die betrokken zijn bij de menstruatiecyclus. De hersengebieden waarin dit naar voren komt, zijn die in het limbisch systeem. Dit is een groep hersenstructuren die emoties, geheugen en gedrag regelen.

Het is wetenschappelijk bewezen dat de hormoonspiegel invloed heeft op energieniveaus, creativiteit, emoties, geheugen en gedrag. Hoe implementeren we deze kennis in ons leven? De menstruatiefase kan vergeleken worden met de wintermaanden. Veel vrouwen hebben de behoefte om zich in deze fase terug te trekken, minder sociaal te zijn en veel te rusten.

Pre-ovulatie - de lente

Deze tijd kan gezien worden als de lente. Omdat de hoeveelheid oestrogeen steeds verder toeneemt, is dit de beste tijd om eigenlijk alles klaar te zetten zodat je tijdens je ovulatie fase keihard kan knallen. Dit kan zijn het indelen van je agenda, het plannen van afspraken, lijntjes uitzetten, acquisitie plegen of creatieve ideeën voor te bereiden zodat je tijdens je ovulatie nergens meer over na hoeft te denken en gewoon kan gaan knallen. 

De pre-ovulatie fase is de fase tussen de menstruatie en de eisprong. In deze periode stijgt de oestrogeenspiegel verder, wat er onder andere voor zorgt dat de hoeveelheid van de neurotransmitter serotonine in je hersenen toeneemt. Serotonine is het gelukshormoon en heeft een positieve invloed op het geheugen, de regulering van emoties, het zelfvertrouwen en ook op het immuunsysteem⁴. Daarnaast blijkt serotonine ervoor te zorgen dat iemand in een sociale setting meegaand is⁵.

Naast de bevordering van serotonine, heeft oestrogeen een heel groot ander voordeel: je geheugen krijgt een oppepper. Volgens onderzoekers van Psychology Today kan oestrogeen Alzheimer tegengaan⁶. Een ander onderzoek suggereert dat iemand met meer oestrogeen meer empathie heeft⁷ en zich beter kan concentreren⁸.

Ovulatie - de zomer

In deze periode zou het een goed idee kunnen zijn om je sociale en creatieve krachten in te zetten. Denk hierbij aan onderhandelingsgesprekken voeren, brainstormsessies houden, presentaties geven of netwerken.

Tijdens de ovulatie komt het rijpe eitje vrij die klaar is om bevrucht te worden. De primaire functie van deze fase is om zwanger te worden. Hoewel de ovulatie (lees: eicel kan bevrucht worden) maar één à twee dagen duurt, is de fase van de ovulatie een paar dagen langer als we het over hormonen hebben. Dit wil zeggen: het hoogste gehalte oestrogeen tijdens de cyclus, een piekje in het testosterongehalte en een lage maar toenemende hoeveelheid progesteron. 

Zoals je vast en zeker kan raden hebben deze hormonen invloed op jouw leven, net zoals oestrogeen in de pre-ovulatie fase. Net voor en tijdens de ovulatie doen de hormonen hun uiterste best om een sekspartij voor elkaar te krijgen, omdat de vrouwelijke cyclus is ingericht door moeder natuur om zwanger te raken. Dit is hét moment om te shinen. Naast meer zin in seks heeft ook deze fase dus invloed op het gedrag, productiviteit en motivatie.

Om te beginnen met creativiteit. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat rond de ovulatie het divergente denkvermogen verbetert, wat de productie van fantasieën en vlot spreken bevordert. Deze toename werd niet waargenomen in het convergente denkvermogen zoals hoofdrekenen⁹. Dit laat zien dat je creatieve vermogen hoger kan zijn tijdens je ovulatie, maar je het denkwerk beter even kan laten liggen.

Daarnaast is bewezen dat tijdens de ovulatie de communicatieve vaardigheid omhoog gaat¹⁰.  Door de hoge dosis oestrogeen piekt de zelfverzekerdheid, wat invloed kan hebben op onderhandelingen, motivatie en productiviteit. De ‘dat doe ik wel even’ mentaliteit is hoog in deze fase. Niemand die jou kan stoppen.

Luteale fase (herfst)

De luteale fase start na de ovulatie en is ongeveer de tweede helft van de cyclus. Deze fase kenmerkt zich door het stijgende en weer afnemende progesterongehalte in het lichaam. Eigenlijk kunnen we deze fase, net als de folliculaire fase, indelen in twee fasen. We noemen het voor het gemak Luteale fase 1 en premenstruele week.

Luteale fase 1

Dit eerste deel van de luteale fase kan een goed moment zijn om je brein goed in te zetten. Informatie verwerken, verbanden leggen en dingen onthouden kan makkelijker zijn in deze periode. Het kan zijn dat je wat minder fysieke energie hebt in deze fase, maar daarentegen wordt je mentale capaciteit juist gestimuleerd door jouw hormonen.

In luteale fase 1 stijgen de progesteronniveaus en nemen de oestrogeenwaarden in een rap tempo af. Progesteron staat bekend om haar rustgevende invloed op ons brein en ons zenuwstelsel en heeft ook invloed op hoe diep we slapen¹¹. Dit in combinatie met het afnemende gehalte oestrogeen, maakt dat we ons futloos kunnen voelen in deze fase.

Progesteron wordt gelinkt met de verbetering van de cognitieve functie, wat inhoudt dat het makkelijker is om informatie te verwerken, en het gebruik van intellectuele processen zoals denken, redeneren en onthouden¹². Daarnaast komt in een onderzoek¹³ naar voren dat een hogere progesteronspiegel het emotionele geheugen kan verbeteren. Ook is bewezen dat hoge niveaus van progesteron het sociale monitoringssysteem kan activeren en sociale informatieverwerking makkelijker kan maken¹⁴.

Luteale fase 2

Als je naar de cyclus kijkt, zou je kunnen zeggen dat dit een goed moment is om op te ruimen, goed voor jezelf te zorgen en te reflecteren op de afgelopen weken. In deze dagen zou het goed kunnen zijn om dingen af te ronden, je mail bij te werken en overzicht te creëren, zodat je in de nieuwe cyclus weer met een schone lei kan beginnen. Tip: Maak een to-do list, voor als je dit normaal niet doet. In deze periode kan je chaotisch zijn en het overzicht een beetje kwijt raken. 

In deze fase daalt de progesteronspiegel en ook de oestrogeenspiegel heeft een pauze ingelast. Deze periode is vlak voor de menstruatie. Het lichaam maakt zich klaar om de onbevruchte eicel het lichaam uit te werken. Biologisch gezien heeft het lichaam geen empathie, sexy energie, of breincapaciteit nodig. Sommige vrouwen krijgen in deze fase last van PMS (premenstrueel syndroom).

Tijdens deze periode kan er een dip ontstaan in het fysieke en sociale functioneren. Het is daarom aan te raden om de sociale en analytische vaardigheden ook even een pauze te geven. Dit wil niet zeggen dat je niets meer kan en deze fase heeft veel meer invloed op de één dan de ander. Soms komt het ook niet lekker uit om rustiger aan te doen, dus vat onderstaande dan ook op als advies op en niet als vereiste.